logo_autoconsumo

OTC AMES - Oficina de Transformación Comunitaria

Main Menu

Preguntas Frecuentes

Unha comunidade enerxética é unha entidade xurídica baseada na participación aberta e voluntaria, onde a cidadanía, pemes e entidades locais se unen para xerar, consumir, almacenar e compartir enerxía renovable. O obxectivo principal é proporcionar beneficios ambientais, económicos e sociais a os seus membros e á contorna rural, máis que xerar ganancias financeiras.

Dinamarca foi pioneira no desenvolvemento de comunidades enerxéticas renovables, con cidadáns e cidadás organizándose para instalar aeroxeradores nos anos setenta. Isto marcou o inicio dun movemento que se expandiu a Alemania e Bélxica na década de 1980, impulsado pola necesidade de independencia enerxética e o crecemento das enerxías limpas.

Italia, pola súa parte, comezou a experimentar coas CER a comezos dos 2000, con iniciativas que se concretaban principalmente no norte do país. Hoxe, a Unión Europea fomenta activamente o seu desenvolvemento mediante normativas e programas de apoio, xa que xogan un papel clave na transición enerxética e a descentralización da produción de electricidade.

As Comunidades Enerxéticas Renovables (CER) en España están en plena expansión, impulsadas por políticas de transición enerxética e o interese cidadán en modelos máis sostibles.

O marco regulador evolucionou para facilitar a creación de CER, con incentivos para a xeración distribuída e o uso de enerxías renovables. Ademais, moitas comunidades están explorando novas tecnoloxías, como o almacenamento enerxético e a dixitalización para optimizar a xestión da enerxía.

Calquera persoa interesada pode unirse voluntariamente a unha Comunidade Enerxética Renovable (CER) mediante unha solicitude de adhesión. Para formar parte dunha CER, é necesario cumprir cós criterios establecidos pola lexislación vixente. Isto inclúe individuos, pequenas e medianas empresas, administracións municipais, entidades territoriais e locais, organizacións de investigación e formación, institucións relixiosas, asociacións, etc. A participación é voluntaria e aberta, e baséase en criterios de proximidade xeográfica.
As Comunidades Enerxéticas ofrecen múltiples vantaxes, tanto a nivel económico como ambiental e social, entre os que destacan:
  • Facilitar un acceso equitativo e sinxelo a fontes de enerxía renovable e outros servizos relacionados coa enerxía e a mobilidade a nivel local.
  • Maior control e responsabilidade para a auto provisión das necesidades enerxéticas da comunidade.
  • Integración das enerxías renovables mediante a xestión da demanda.
  • Oportunidade de inversión para a cidadanía e os negocios locais.
  • Xeración de ingresos que quedan dentro da comunidade, impulsando o seu desenvolvemento económico.
  • Aforro para o consumidor final.
  • Creación de emprego local.
  • Empoderamento cidadán na xestión do sistema enerxético, promovendo unha maior participación e transparencia.

Para que unha Comunidade Enerxética funcione de maneira efectiva e cumpra coa normativa vixente, debe cumprir con varios requisitos fundamentais:

Que sexa unha entidade xurídica que:

  • Estea baseada na participación aberta e voluntaria.
  • Sexa autónoma e estea efectivamente controlada por socio/as ou membros.
  • Estea situada nas proximidades dos proxectos de enerxías renovables.
  • Os proxectos sexan da súa propiedade e desenvoltos por ela.
  • Que os socios ou membros sexan persoas física, pemes ou autoridades locais, incluídos concellos e municipios.
  • Que a súa finalidade primordial sexa proporcionar beneficios ambientais, económicos ou sociais aos seus socios e socias ou ás zonas locais onde opera, en lugar de ganancias financeiras.

O Decreto 199 de 2021 establece incentivos destinados a fomentar o desenvolvemento de Comunidades Enerxéticas Renovables (CER). Grazas a estes beneficios, a enerxía consumida de maneira virtual dentro da comunidade pode xerar un retorno económico para os seus membros. Isto facilita a financiamento de infraestruturas renovables e permite que os participantes compartan as vantaxes económicas derivadas da produción e distribución de enerxía.

Por outra banda en España existen diversos incentivos para fomentar a creación e desenvolvemento de Comunidades Enerxéticas. Un dos programas mais destacados é o Programa CE Implementa, que forma parte do Plan de Recuparación, Transformación e Resiliencia e está financiado pola Unión Europea a través dos fondos NextGenerationEU.

Ademais, o instituto para a Diversificación e Aforro da Enerxía (IDAE) tamén proporciona financiamento e apoio técnico a iniciativas de Comunidades Enerxéticas, e o Instituto Enerxético de Galicia (INEGA) ofrece subvencións para a planificación enerxética de entidades locais e Comunidades Enerxéticas en Galicia.

  • Instalacións fotovoltaicas para autoconsumo colectivo.
  • Rehabilitación enerxética de edificios.
  • Instalación de puntos de recarga par vehículos eléctricos.
  • Sistemas de almacenamento de enerxía.
  • Sistemas de calefacción e refrixeración eficientes.
  • Proxectos de eficiencia enerxética.
  • Compara colectiva de enerxía.
  • Servizos de mobilidade sostible.
Si, os membros dunha Comunidade Enerxética teñen a posibilidade de abandonala se así o desexan. Xeralmente, o proceso de saída dependerá da estrutura legal e os acordos establecidos na comunidade.
Non é estritamente necesario vivir no mesmo edificio para compartir enerxía, pero si que hai certos requisitos técnicos e normativos que deben cumprirse. En España, o autoconsumo compartido permite que varios consumidores aproveiten a enerxía xerada por unha mesma instalación fotovoltaica. Isto significa que, aínda que non sexa obrigatorio vivir no mesmo edificio, si é necesario que as persoas consumidoras estean dentro dunha área próxima e conectadas a mesma infraestrutura eléctrica.
Segundo a normativa actual, os puntos de consumo deben estar situados a unha distancia máxima de 2.000 metros da instalación de xeración fotovoltaica e estar conectados a rede de baixa tensión que depende do mesmo centro de transformación.

A diferenza entre autoconsumo colectivo e Comunidades Enerxéticas radica no seu alcance e obxectivos:

  • Autoconsumo colectivo: Refírese a un grupo de consumidores que comparten a enerxía xerada por unha instalación renovable común, como paneis solares nun edificio ou barrio. O seu propósito principal é reducir custos enerxéticos e optimizar o uso da electricidade xerada.
  • Comunidades enerxéticas: Son entidades organizadas que non só poden incluír autoconsumo colectivo, senón tamén outras actividades coma almacenamento enerxético, eficiencia enerxética, mobilidade sostible e participación cidadá na xestión da enerxía. O seu enfoque é máis amplío e busca a democratización do sistema enerxético.
Non é necesario. Cada membro pode manter o seu contrato coa comercializadora que prefira. O autoconsumo aplicase como un desconto na factura eléctrica, independentemente da compañía comercializador.

Para constituírse formalmente como Comunidade Enerxética, é imprescindible contar cunha forma xurídica recoñécida, como unha cooperativa ou asociación. Dado que as comunidades de veciños e veciñas non teñen personalidade xurídica propia, non poden actuar como Comunidade Enerxética por si mesmas, pero si poden participar nunha como socias.

No caso dunha instalación fotovoltaica compartida, o CUPS (Código Universal de Punto de Subministro) que se asocia soe ser o da comunidade de veciños e veciñas. Sen embargo, se os veciños e veciñas desexan beneficiarse do aforro enerxético de maneira individual, cada un debe adherirse persoalmente a Comunidade Enerxética e asociar o su propio CUPS.

Si. Unha cooperativa ou unha asociación pode ser membro da Comunidade Enerxética. Ë fundamental distinguir entre socios/as e usuario/as dentro dunha Comunidade Enerxética. Se unha asociación con catro membros se una a CE, se contabiliza como un único socio/a, mentres que os membros de esa asociación son usuario/as que poden beneficiarse da enerxía compartida. No caso duna instalación fotovoltaica, o CUPS (Código Universal do Punto de Subministro) asociado será o da asociación ou cooperativa, non o de cada usuario individual. Isto implica que a xestión da enerxía realizarase a nivel da entidade xurídica que participa na comunidade.
Os concellos poden desempeñar un papel clave no desenvolvemento de Comunidades Enerxéticas, xa sexa como impulsores, facilitadores ou membros activos.

A repartición realízase segundo os coeficientes de repartición acordados previamente polos membros da Comunidade Enerxética, que se comunican á distribuidora eléctrica.

Estes coeficientes poden ser fixos ou dinámicos, dependendo das necesidades de cada participante.

Os paneis fotovoltaicos teñen unha vida útil estimada de 25 a 30 anos, aínda que poden seguir funcionando máis aló dese período cunha redución progresiva no seu rendemento. A degradación adoita ser de aproximadamente 0,5% por ano, o que significa que despois de 25 anos, a súa eficiencia pode roldar o 80% da súa capacidade orixinal.

Unha comercializadora e unha distribuidora de enerxía cumpren funcións distintas dentro do sistema eléctrico:

  • Distribuidora: É a empresa encargada de transportar a electricidade desde as redes de alta tensión ata os fogares e negocios. Ocúpase do mantemento da infraestrutura eléctrica, a instalación de contadores e a calidade da subministración. Non se pode elixir a distribuidora, xa que está asignada segundo a zona xeográfica.
  • Comercializadora: É a empresa coa que os consumidores contratan a subministración eléctrica. Encárgase de vender a enerxía, ofrecer tarifas e xestionar a facturación. A diferenza da distribuidora, os usuarios poden elixir libremente a súa comercializadora e cambiala cando o desexen.

En resumo, a distribuidora garante que a electricidade chegue aos consumidores, mentres que a comercializadora xestiona o contrato e a facturación do servizo.

O aforro ao instalar paneis fotovoltaicos dentro dunha comunidade enerxética en lugar de facelo de maneira individual pode ser significativo. Segundo algunhas estimacións, o aforro na factura eléctrica pode alcanzar ata un 70%.

As vantaxes económicas inclúen:

  • Menor investimento inicial: Ao compartir custos de instalación e mantemento, o desembolso por veciño é menor.
  • Optimización do consumo: A enerxía xerada distribúese entre os membros, reducindo a dependencia da rede eléctrica.
  • Acceso a subvencións: Existen axudas específicas para comunidades enerxéticas que poden reducir aínda máis os custos.
  • Compensación de excedentes: A enerxía sobrante pode venderse ou compensarse na factura, mellorando a rendibilidade.
  • Información e asesoramento sobre comunidades enerxéticas.
  • Acompañamento técnico en todas as fases do proxecto.
  • Axuda na constitución legal da comunidade enerxética.
  • Procura de financiamento e tramitación de subvencións.
  • Organización de talleres e xornadas informativas.
  • Estudos de viabilidade técnica e económica.
  • Posta en contacto con persoas e entidades interesadas.
  • Seguimento de proxectos en marcha.
  1. Identificación de participantes interesados: Reunir a veciño/as, empresas locais e entidades municipais interesadas.
  2. Estudo técnico inicial: Analizar o potencial de xeración e consumo de enerxía renovable.
  3. Elección da forma xurídica: Realizar os trámites necesarios para a creación da entidade.
  4. Constitución formal: Realizar os trámites necesarios para a creación da entidade.
  5. Deseño do proxecto técnico: Planificar a instalación, dimensionamiento e configuración.
  6. Financiamento: Buscar vías de financiamento (achegas de persoas socias, subvencións, préstamos…)
  7. Instalación e posta en marcha: executar a obra e conectar á rede.
  8. Xestión e mantemento: Administrar a produción, consumo e distribución da enerxía.
Scroll ao inicio